نکاتی برای ایرانیان تازه‌وارد؛ از حمل‌ونقل تا خرید روزمره در انگلستان

ورود به زندگی انگلستان برای ایرانیان تازه‌وارد می‌تواند همراه با چالش‌هایی باشد، اما با راهنمایی مناسب، مسیر آشنایی با محیط جدید آسان می‌شود. در این مقاله‌ی کاربردی، نکات مهم حمل‌ونقل عمومی انگلستان، خدمات اساسی، خرید روزمره و آداب اجتماعی را مرور می‌کنیم تا زندگی در انگلستان برای شما ساده‌تر شود (راهنمای مهاجرت به بریتانیا).

حمل‌ونقل عمومی انگلستان

سفر در انگلستان معمولاً با اتوبوس و قطار انجام می‌شود و در شهرهای بزرگ سیستم مترو (مانند متروی لندن – Tube) و تراموا (در برخی شهرها) وجود دارد. در اکثر نقاط انگلستان پرداخت کرایه با کارت‌های بدون تماس (Contactless) یا اپلیکیشن‌های موبایل مانند Apple Pay و Google Pay ممکن است. برای مثال، در لندن کارت Oyster یا کارت بانکی بدون تماس در مترو، اتوبوس، تراموا و حتی قطارهای شهری قابل استفاده است . پرداخت‌های بدون تماس کار پرداخت کرایه را بسیار ساده کرده است، به‌گونه‌ای که «اکثر خطوط مترو و اتوبوس امکان پرداخت بدون تماس دارند» .

بسیاری از شهرها کارت‌های محلی مخصوص سفر دارند. به‌عنوان مثال، بیرمنگام کارت Swift را جایگزین Oyster کرده که می‌توان برای شارژ هفتگی یا ماهانه از آن استفاده کرد . با این حال، در همه‌جای انگلستان می‌توانید از کارت‌های بانکی بین‌المللی (ویزا، مسترکارت و…) برای پرداخت استفاده کنید؛ حتی بانک‌های خارجی هم اغلب توسط سیستم‌های حمل‌ونقل پذیرفته می‌شوند.

در اتوبوس‌ها معمولاً از جلو وارد می‌شوید و کارت را جلوی دستگاه کارت‌خوان می‌زنید (یا کد QR بلیط را اسکن می‌کنید) . در قطارها و مترو باید علاوه بر ورود، در هنگام خروج هم کارت را مجدداً لمس کنید تا هزینه صحیح محاسبه شود . به‌عبارت دیگر، همان کارت یا موبایل خود را در ورود و خروج به دستگاه tap کنید تا سوار یا پیاده شوید.

• برنامه‌های مسیر‌یابی: اپلیکیشن‌هایی مانند Google Maps یا Citymapper مسیرها و زمان‌بندی‌ها را نمایش می‌دهند. همچنین اغلب سیستم‌های محلی حمل‌ونقل اپ مخصوص خود دارند (مثلاً TfL Go در لندن). این اپ‌ها به شما کمک می‌کنند سریع‌ترین و ارزان‌ترین مسیر را بیابید.
• هزینه‌ها: معمولاً کرایه اتوبوس‌ها کمتر از قطار است و برای هر روز سقف قیمت تعیین شده (مثلاً حدود ۳ پوند در بسیاری از شهرها) وجود دارد. اگر به اندازه کافی سفر کنید، معمولاً هزینه‌ی مسافرت‌ها محدود می‌شود (Daily cap).

به طور کلی، حمل‌ونقل عمومی انگلستان قابل اطمینان است، اما در برخی مناطق روستایی ممکن است اتوبوس‌ها کم‌بازده باشند. با کارت‌های بدون تماس و برنامه‌ریزی مناسب، به‌راحتی می‌توانید در شهرها و بین‌شهرها جابه‌جا شوید. نکته‌ی کلیدی این است که تماس و تبادل کارت را فراموش نکنید (مثلاً در خروج از ایستگاه را لمس کنید) تا جریمه نشوید .

خدمات اساسی: پزشک عمومی، سیم‌کارت و حساب بانکی

ثبت‌نام پزشک عمومی (GP): یکی از اولین کارهایی که باید پس از ورود به بریتانیا انجام دهید، ثبت‌نام نزد یک پزشک عمومی (GP) محلی است. سیستم سلامت همگانی (NHS) تأکید می‌کند که هر کسی در انگلستان می‌تواند رایگان با یک پزشک عمومی ثبت‌نام و مشورت کند . حتی مراکز درمانی مجاز نیستند به‌خاطر نداشتن مدارک شناسایی یا آدرس، شما را از ثبت‌نام منع کنند . به عبارت دیگر، برای ثبت‌نام در GP نیازی به نشان دادن پاسپورت، ویزا یا قبض نیست . ثبت‌نام معمولاً با پرکردن فرم «GMS1» در مطب انجام می‌شود و معاینات اولیه با هزینه‌ی صفر ارائه می‌شود. با ثبت‌نام در GP، می‌توانید هر زمان که نیاز بود برای درمان‌های اولیه به پزشک یا پرستار مراجعه کنید.

سیم‌کارت موبایل: تهیه سیم‌کارت در بریتانیا بسیار آسان است. سایت Expatica توضیح می‌دهد که «گرفتن سیم‌کارت سریع و بدون دردسر است; شما می‌توانید سیم‌کارت را آنلاین سفارش دهید یا از فروشگاه‌های موبایل و حتی سوپرمارکت‌ها تهیه کنید» . اپراتورهای اصلی شامل EE، O2، Vodafone، Three (های‌استریت) و همچنین اپراتورهای مجازی (مانند Tesco Mobile، Lycamobile، Lebara و…) هستند. اگر گوشی شما آزاد (Unlocked) باشد، می‌توانید سیم‌کارت اعتباری (Prepaid) خریداری کرده و شارژ کنید. اغلب سیم‌کارت‌های اعتباری با اعتبار اولیه حدود ۱۰ تا ۱۵ پوند فروخته می‌شوند و خود فروشگاه معمولاً عملیات نصب را برایتان انجام می‌دهد. شارژ سیم‌کارت (Top-up) را می‌توانید در فروشگاه موبایل، سوپرمارکت یا حتی آنلاین انجام دهید . در خرید آنلاین معمولاً نیاز به آدرس بریتانیا دارید، اما در محل‌های عمومی (مثلاً سوپرمارکت) سیم‌کارت موجود است و بلافاصله قابل استفاده است.

حساب بانکی: باز کردن حساب بانکی محلی برای زندگی در انگلستان توصیه می‌شود، مخصوصاً اگر قرار باشد حقوق دریافت کنید یا خدماتی مانند اینترنت و برق خود را پرداخت کنید. بانک‌ها معمولا برای افتتاح حساب مدارک شناسایی و مدرک آدرس بریتانیا (مانند قبض برق یا قرارداد اجاره) می‌خواهند . به عبارت Crown Relocation، «بانک‌ها و شرکت‌های اعتباری [بریتانیا] برای افتتاح حساب نیاز به ارائه مدرک آدرس در بریتانیا دارند» . اگر هنوز آدرس به اسم خودتان ندارید، می‌توانید از حساب‌های آنلاین (مثل Monzo، Revolut، Starling) که فرآیند ساده‌تری دارند استفاده کنید یا پس از چند هفته که حساب بانکی باز کردید، کارت خود را دریافت کنید. کارت‌های بانکی در اکثر فروشگاه‌ها و ماشین‌های فروش اتوماتیک پذیرفته می‌شوند و با آن می‌توانید هم وجه نقد برداشت کنید و هم خرید غیرنقدی انجام دهید. در کنار حساب بانکی، افتتاح حساب ارزی (بین‌المللی) معمولاً ضروری نیست مگر برای مبالغ خیلی بالا یا سرمایه‌گذاری خاص.

خرید روزمره در انگلستان

خریدهای روزمره را غالباً در سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای انجام می‌دهیم. بزرگ‌ترین سوپرمارکت در انگلستان تسکو (Tesco) است و تقریباً هر کجای کشور شعبه دارد. پس از تسکو، سینزبری (Sainsbury’s) در رده‌ی بعدی قرار دارد . فروشگاه‌های دیگر معروف شامل آسدا (Asda)، موریسون (Morrisons) و برندهای تخفیفی آلدی (Aldi) و لیدل (Lidl) هستند. آلدی و لیدل به‌خاطر قیمت‌های بسیار پایین و کالاهای باکیفیت شناخته شده‌اند . به‌عنوان مثال، UniversityLiving می‌گوید آلدی به خاطر «قیمت‌های دوستانه‌اش» در انگلیس محبوب شده است . اگر دنبال کیفیت بالاتر و تنوع بیشتر باشید، می‌توانید به مارکس اند اسپنسر (به اختصار M&S) یا وِیتروز (Waitrose) مراجعه کنید که معمولاً گران‌تر هستند.

از امکانات سوپرمارکت‌ها می‌توانید به عضویت در باشگاه‌های مشتریان (مثل Clubcard تسکو) اشاره کرد که با جمع‌آوری امتیاز، تخفیف‌های خوبی ارائه می‌دهد. همچنین اکثر سوپرمارکت‌ها در نوبت‌های زمانی متفاوت، روی بعضی کالاها تخفیف می‌گذارند (مثلاً پیشنهادات هفتگی یا فروش فصلی). ساعات کاری سوپرمارکت‌ها معمولاً بین ۸ صبح تا ۱۰ شب است (سوپرمارکت‌های کوچک‌تر اغلب دیرتر هم باز هستند). فروشگاه‌های ۲۴ ساعته نیز در شهرهای بزرگ (مثلاً Tesco Express یا Sainsbury’s Local) برای مواقع ضروری وجود دارند.

برای خرید میوه و سبزی‌جات تازه، اغلب بازارهای محلی (Local Market) در روزهای مشخص برپا می‌شوند. این بازارها قیمت کمتری نسبت به سوپرمارکت دارند و محصولات بومی و فصلی می‌فروشند. در کنار این، فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای هم همیشه عرضه‌ی عمده‌ی محصولات خشکبار، نان، گوشت منجمد و مواد شوینده و… دارند.

از طرف دیگر، برای تهیه‌ی مواد خوراکی ایرانی یا خاورمیانه‌ای، در شهرهای بزرگ انگلیس می‌توانید به فروشگاه‌های تخصصی مراجعه کنید. بسیاری از شهرها محله‌هایی با جمعیت ایرانی یا خاورمیانه‌ای دارند (مثلاً در لندن مناطق شمالی و غربی: ناتی‌نگ هیل، فینچلی، ایالینگ؛ در منچستر: منطقه منچستر مرکزی؛ در بیرمنگام: کورکنیال). در این مناطق سوپرمارکت‌ها یا عطاری‌هایی وجود دارند که گوشت مخصوص کباب، برنج‌های ایرانی (مثل باسماتی و طارم)، نان‌های سنتی (سنگک، لواش، تافتون)، چاشنی‌های اصیل (زعفران، سماق، لیمو عمانی) و ترشی‌جات ایرانی می‌فروشند. همچنین با ورود به فروشگاه‌های آنلاین ایرانی (مانند Pikopeyk یا Bazarche)، می‌توانید بسیاری از اقلام ایرانی را سفارش دهید. به طور کلی، سر زدن به این فروشگاه‌های تخصصی و رستوران‌های ایرانی کمک می‌کند طعم خانه را فراموش نکنید.

آداب و فرهنگ اجتماعی بریتانیا

انگلیسی‌ها به «ادب» و «نظم» اهمیت زیادی می‌دهند. برخی نکات فرهنگی مهم که باید بدانید عبارت‌اند از: گفتن «لطفاً» و «متشکرم» در همه موقعیت‌ها (پرسیدن چیزی در فروشگاه، سفارش غذا و …) بسیار مهم است. راهنمای Montcalm تأکید می‌کند که «آداب اجتماعی مهم‌اند؛ همیشه «لطفاً» و «متشکرم» بگویید و از زدن جلو در صف خودداری کنید (صف برای بریتانیایی‌ها مقدس است)» . به عبارتی، نوبت‌ ایستادن (صف بستن) یک قانون غیررسمی مقدس است و هرگز به جای دیگران نروید.

همچنین وقت‌شناسی در قرارهای کاری و دوستی اهمیت دارد؛ سعی کنید چند دقیقه زودتر از وقت قرار حاضر شوید (خیلی زود رسیدن نیز معمولاً خوشایند نیست) . در مهمانی و دیدارهای رسمی نیز معمولاً با دست دادن محترمانه (نه خیلی محکم) سلام می‌کنند . استفاده از عبارات سلام و احوالپرسی ساده مثل “Hi” یا “Hello” مرسوم است و اگر کسی با «How do you do?» سلام کرد، معمولاً همان پاسخ را تکرار کنید . برقرار کردن ارتباط چشمی هنگام صحبت کردن نشانه ادب است.

توجه: انگلیسی‌ها معمولاً بحث‌های سیاسی یا مذهبی را در محافل رسمی مطرح نمی‌کنند. اگر با دوستان صمیمی هستید، کمی حرف زدن درباره علایق یا تفریحات مرسوم است. مرسوم است که در تعاملات روزمره به سادگی رفتار کرده و از بحث‌های جنجالی خودداری کنید.

انعام: در رستوران‌های انگلیسی انعام دادن مرسوم است (حدود ۱۰–۱۵٪ صورت‌حساب اگر سرویس خوب باشد). در کافه‌ها یا بوفه‌های راحتی، معمولاً انعام نمی‌گیرند. راننده تاکسی را هم می‌توانید نزدیک ۱۰٪ کرایه به بالا حساب کنید یا مبلغ را گرد کنید. انعام در بریتانیا اجباری نیست ولی نشانه قدردانی شماست.

نکات کلی زندگی برای مهاجران ایرانی

زندگی در جامعه‌ی جدید نیازمند درک فرهنگ و ایجاد ارتباط است. اولاً بدانید که جمعیت قابل توجهی از ایرانیان در انگلیس زندگی می‌کنند. طبق یک گزارش، «ایرانیان معمولاً در شمال و غرب لندن ساکن شده‌اند» (از زمان انقلاب ۱۳۵۷)، ولی بسیاری از آنها به نقاط دیگر مانند بیرمنگام، منچستر و ادینبورگ هم رفته‌اند. در مناطقی مثل ایالینگ، فینچلی یا هریس تاورز (شمال لندن) فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و مراکز فرهنگی ایرانی فعال‌اند. همچنین جوامع ایرانی (انجمن‌ها یا مساجد فارسی‌زبان) وجود دارند که گاه برنامه‌های اجتماعی، کلاس‌های زبان یا فستیوال‌های فرهنگی برگزار می‌کنند.

برای یادگیری سریع‌تر زبان و قوانین جدید، توصیه می‌کنیم در کلاس‌های آموزشی انگلیسی شرکت کنید یا از برنامه‌های دولتی و خیریه‌ها استفاده کنید. تلاش برای ایجاد دوست محلی (تا حد معقول) می‌تواند به شما در فهم فرهنگ کمک کند. نترسید که سوال بپرسید و نشان دهید مشتاق یادگیری آداب و رسوم محلی هستید.

نکته‌ی مهم دیگر، آشنا شدن با محیط پیرامون است. سریع‌تر لوازم و فروشگاه‌های محلی (پست، داروخانه، پارکینگ و…) را بشناسید و در شبکه‌های اجتماعی یا سایت‌های محلی (مثلاً Nextdoor) عضو شوید تا اطلاعیه‌های محلی را پیگیری کنید. همچنین سفارت یا کنسولگری ایران در انگلستان می‌تواند در صورت لزوم خدمات اطلاعاتی و پشتیبانی ارائه کند. اما همان‌طور که اشاره شد، زندگی در انگلستان برای ایرانیان تازه‌وارد با صبوری و مطالعه آسان‌تر خواهد شد.

سلب مسئولیت

اطلاعات این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و توصیه حقوقی یا مالی محسوب نمی‌شود. مسئولیت تصمیم‌گیری نهایی بر عهده خواننده است.

منابع

• سایت NHS انگلستان – راهنمای مهاجران
• Expatica – راهنمای سیم‌کارت و اپراتور موبایل در بریتانیا
• Crown Relocation – راهنمای افتتاح حساب بانکی در بریتانیا
• Remitly Blog – نکات حمل‌ونقل عمومی انگلستان
• UniversityLiving – معرفی سوپرمارکت‌های انگلستان
• Montcalm Hotels Blog – آداب اجتماعی در بریتانیا
• Vittles Magazine – جمعیت ایرانیان در بریتانیا