سیستم حمل‌ونقل عمومی در بیرمنگام؛ راهنمای کامل برای مهاجران ایرانی

شهر بیرمنگام با جمعیتی حدود ۱.۱۶ میلیون نفر (سال ۲۰۲۲) دومین شهر بزرگ بریتانیا محسوب می‌شود . این شهر صنعتی-تاریخی در قلب منطقه میدلندز قرار دارد و شبکه‌ی گسترده‌ای از اتوبوس، قطار و تراموای شهری (West Midlands Metro) دارد . سیستم حمل‌ونقل عمومی بیرمنگام به طور کلی خوب و کامل توصیف شده است ، اما برای برخی از کاربران گران به‌نظر می‌رسد . در این راهنمای جامع، انواع وسایل حمل‌ونقل عمومی بیرمنگام را معرفی کرده و مسیرهای مهم، نحوه استفاده و نکات کلیدی را با زبانی ساده و به همراه تجربیات مهاجران ایرانی بازگو می‌کنیم. همچنین به پرسش‌های رایج تازه‌واردها مانند نحوه خرید بلیط، پیدا کردن مسیر و ایمنی در سفر پاسخ خواهیم داد.

وسایل نقلیه عمومی در بیرمنگام

اتوبوس‌های شهری

بخش بزرگی از حمل‌ونقل عمومی بیرمنگام توسط اتوبوس‌های شهری انجام می‌شود. اکثر خطوط اتوبوس در محدوده‌ی شهری و حومه‌ها توسط شرکت National Express West Midlands و چند اپراتور محلی دیگر (مانند Diamond Bus) ارائه می‌شود. شبکه اتوبوس در این شهر بسیار وسیع است و تقریباً همه مناطق شهر را پوشش می‌دهد. اتوبوس‌ها از مرکز شهر (ایستگاه‌های اصلی مثل Bull Street یا Chamberlain Square) تا حومه‌های بیرونی مانند سولیهال، والشال، و استوک‌آن‌ترن پایتخت را در بر می‌گیرند.

• خرید بلیط: می‌توانید بلیط را مستقیماً از راننده‌ی اتوبوس بخرید. حمل‌کردن سکه یا کارت اعتباری (نزدیک به مبلغ کرایه) کافی است. کرایه‌ی یک سفر یک‌طرفه در داخل شهر حدود ۲.۴۰ پوند است . با این حال، توصیه می‌شود از کارت الکترونیکی Swift Card استفاده کنید تا هزینه‌ی سفر کمتر شود. کارت Swift یک کارت هوشمند اعتباری است که می‌توان بلیط‌ها و اعتبار را روی آن شارژ کرد و با قرار دادن آن مقابل دستگاه در هنگام سوار شدن، مبلغ کرایه محاسبه می‌شود  . استفاده از این کارت هوشمند روزانه‌ی شما را محدود می‌کند؛ به‌طوری که هرگز بیش از ۴٫۵۰ پوند در روز برای اتوبوس پرداخت نمی‌کنید  (این همان «کپ» قیمت روزانه است). خرید و شارژ کارت Swift از طریق فروشگاه‌های محلی یا دستگاه‌های خودپرداز امکان‌پذیر است .
• انواع بلیط‌ها: اگر با کارت حمل‌ونقل (Swift) کار نمی‌کنید، بلیط‌های روزانه و ماهانه نیز وجود دارند. برای مثال، بلیط یک‌روزه‌ی نامحدود اتوبوس، تراموا و قطار شهری در بیرمنگام حدود ۸٫۵۰ پوند است . بلیط فصلی ماهانه (برای اتوبوس، تراموا و قطار) حدود ۸۵ پوند می‌باشد . هرچه بیشتر سفر کنید، خرید بلیط دوره‌ای (هفتگی یا ماهانه) از نظر مالی به‌صرفه‌تر خواهد بود. راننده اتوبوس موظف است کرایه را به شما بفروشد، ولی حتماً سعی کنید پول دقیق همراه داشته باشید یا ترجیحاً از کارت اعتباری استفاده کنید.
• پیداکردن مسیر: برای آگاهی از مسیرها و زمان‌بندی اتوبوس‌ها، می‌توانید از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های TfWM و NX Bus استفاده کنید. برنامه‌ی «Journey Planner» در سایت Transport for West Midlands یا اپلیکیشن NX Bus کمک می‌کند نزدیک‌ترین ایستگاه و اتوبوس مناسب را بیابید.

مهاجران ایرانی می‌گویند در روزهای نخست گاهی ترس از پرسیدن مسیر از راننده را دارند، اما معمولاً راننده‌ها مهربان و راهنمایی‌کننده هستند. اگر انگلیسی‌تان ضعیف است، کافی است مقصد مورد نظر را روی نقشه گوشی نشان دهید؛ اغلب راننده‌ها متوجه می‌شوند و شما را راهنمایی می‌کنند.

تراموا (West Midlands Metro)

سیستم تراموای شهری بیرمنگام با نام West Midlands Metro نیز یکی از گزینه‌های پرکاربرد است. این تراموا در حال حاضر از ایستگاه «Edgbaston Village» در جنوب غربی شهر آغاز شده و از مسیر Five Ways عبور می‌کند، سپس از ایستگاه‌های مهم مرکز شهر مانند Town Hall (سالن شهر)، Grand Central (زیرایستگاه New Street) و Bull Street عبور می‌کند و در نهایت به Wolverhampton در غرب منتهی می‌شود. بنابراین تراموا بخش عمده‌ای از مرکز شهر (منطقه‌ی Zone 1) را پوشش می‌دهد و مسافران می‌توانند با آن به راحتی بین ایستگاه‌های مهم وسط شهر و حومه‌های اطراف جابجا شوند.

• چگونه سوار شویم: پیش از ورود به تراموا باید بلیط خود را تهیه کنید. دکمه‌های خرید بلیط و دستگاه‌های پرداخت در ایستگاه‌ها نصب شده‌اند. همچنین می‌توانید بلیط یک‌روزه یا هفتگی را در اپلیکیشن Metro یا با کارت Swift تهیه کنید. برخلاف اتوبوس، در تراموا خبری از پرداخت به راننده نیست و باید قبل از سوار شدن بلیط را شارژ یا نشان دهید.
• هزینه سفر: هزینه سفر بستگی به تعداد مناطق (zones) طی شده دارد. برای مثال، یک بلیط عادی یک‌روزه برای سفر در منطقه‌ی اول (Zone 1) حدود ۳٫۱۰ پوند است . همچنین می‌توانید بلیط‌های ترکیبی اتوبوس+تراموا تهیه کنید؛ برای مثال بلیط یک‌روزه‌ی نامحدود اتوبوس و تراموا با هم ۸٫۷۰ پوند هزینه دارد . برای کودکان نیز بلیط‌های ارزان‌تر عرضه می‌شود. در مجموع، هزینه تراموا تقریباً معادل چند برابر سوارشدن اتوبوس است، اما با توجه به مسافت بیشتر و سرعت بیشتر تراموا، در مسافت‌های طولانی‌تر مقرون به صرفه است.
• ایستگاه‌ها: مهم‌ترین ایستگاه‌های تراموا در بیرمنگام عبارتند از Edgbaston Village، Five Ways، Town Hall (سالن شهر)، Bull Street و Grand Central (زیر ایستگاه قطار New Street)  . این ایستگاه‌ها اغلب در مراکز خرید یا مناطق پرتردد شهر قرار دارند و دسترسی آسانی به سایر حمل‌ونقل‌ها دارند (مثلاً ایستگاه Grand Central به ایستگاه قطار می‌رسد).

قطار شهری و حومه (West Midlands Railway)

بیرمنگام دارای شبکه قوی راه‌آهن شهری و حومه‌ای نیز هست که تحت پوشش شرکت West Midlands Railway فعالیت می‌کند. سه ایستگاه اصلی در مرکز شهر عبارتند از New Street (ایستگاه اصلی و شلوغ‌ترین)، Moor Street و Snow Hill.

• محدوده پوشش: قطارهای شهری بیرمنگام در خطوط مختلفی فعالیت می‌کنند؛ از جمله مسیر‌های روبه جنوب (Cross-City Line که تا Redditch/Bromsgrove امتداد دارد)، مسیر شمال-جنوب (از Walsall و Rugeley)، مسیر آکسبریج، و ارتباط به فرودگاه بیرمنگام. مسافران می‌توانند با این قطارها به حومه‌های بیرونی بروند و حتی به شهرهای اطراف مانند کاونتری و منچستر سفر کنند.
• بلیط و پرداخت: برای سفر با قطار می‌توانید بلیط تک‌سفر (قطار شهری) را در ایستگاه‌ها تهیه کنید. اگر سفرهای روزانه زیادی دارید، بلیط‌های ترکیبی nNetwork (برای سفر یک روزه نامحدود در تمام وسایل نقلیه منطقه) می‌تواند مقرون‌به‌صرفه باشد؛ بلیط روزانه nNetwork در سال ۲۰۲۴ حدود ۸٫۵۰ پوند است  (یعنی می‌توانید آن را در اتوبوس، تراموا و قطار استفاده کنید). کارت Swift نیز قابلیت شارژ نانت‌ورک (nNetwork) را دارد، اما برای خرید بلیط تک‌سفر معمولاً از کارت اعتباری یا دستگاه‌های خودپرداز استفاده می‌شود.
• ایستگاه‌های مهم: داخل مرکز شهر، مهم‌ترین ایستگاه Birmingham New Street است که تقریباً در قلب شهر واقع شده و به اکثر خطوط ریلی منتهی می‌شود. ایستگاه‌های Moor Street و Snow Hill هم در نزدیکی مرکز هستند و برخی مسیرها از آنها عبور می‌کنند. در حومه شهر نیز ایستگاه‌هایی مثل Wylde Green، Sutton Coldfield و Evesham و غیره قرار دارند که بسته به مقصدتان از آنها استفاده می‌شوند.

دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی

هرچند بیرمنگام شهری صنعتی و نسبتاً پهناور است، امکان دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی در بخش‌هایی از آن بسیار وجود دارد. مقامات محلی و حومه به تدریج مسیرهای دوچرخه‌سواری اختصاصی و مسیرهای سبز را توسعه می‌دهند تا حمل‌ونقل فعال (Active Travel) را ترغیب کنند.

• دوچرخه‌سواری: شبکه‌ای به نام Starley Network ایجاد شده که شبکه‌ای از مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی را در سراسر منطقه وست میدلندز به هم متصل می‌کند . این شبکه صدها مایل مسیر را در بر می‌گیرد. همچنین در بیرمنگام مسیرهای دوچرخه‌سواری در امتداد کانال‌های آبی نیز وجود دارد؛ هزاران مایل کانال قابل عبور برای دوچرخه‌سواران فراهم است . سرویس‌های دوچرخه‌اشتراکی (bike-share) نیز در حال راه‌اندازی هستند و در برخی نقاط دوچرخه‌های اجاره‌ای در دسترس است. دوچرخه‌سوارها باید کلاه ایمنی و تجهیزات ایمنی را فراموش نکنند و در خطوط مشخص حرکت کنند.
• پیاده‌روی: تحقیقات نشان می‌دهد بیرمنگام نسبت به بسیاری از شهرها در رده پایین‌تری از نظر امکان پیاده‌روی قرار دارد؛ فقط حدود ۲٪ جمعیت برای رفت‌وآمد روزانه‌اش از راه رفتن یا دوچرخه استفاده می‌کند . با این حال، مناطق مرکزی شهر نسبتاً پیاده‌روهای مناسبی دارد. پیاده‌روی در کنار کانال‌های آب (از جمله کانالبورنی و تامز)، پارک‌های مرکزی (Central Birmingham Parks) و میدان‌های عمومی شهر لذت‌بخش است. از آنجایی که پیاده‌روی رایگان و سالم است، توصیه می‌کنیم برای مسافت‌های کوتاه‌تر روزانه مانند خرید خواربار یا رفتن به مدرسه/محل کار از آن استفاده کنید. حواستان باشد عصرها و شب‌ها در مسیرهای کم‌نور یا خلوت از جانب مناطق امن حرکت کنید.

راهنمای استفاده و اپلیکیشن‌ها

برای مسیریابی در حمل‌ونقل عمومی بیرمنگام می‌توانید از ابزارهای زیر استفاده کنید:

• Journey Planner: سایت Transport for West Midlands (TfWM) دارای بخش «Journey Planner» است که با وارد کردن مبدأ و مقصد، بهترین مسیرها (اتوبوس، قطار، تراموا) را همراه با زمان‌بندی نمایش می‌دهد . اپلیکیشن‌های مشابه مانند Google Maps و Citymapper (در برخی مناطق) هم مفیدند.
• اپلیکیشن‌ها: شرکت‌های حمل‌ونقل مانند National Express West Midlands اپلیکیشن «NX Bus» دارند که لیست خطوط، نقشه تعاملی و برنامه زمانی زنده ارائه می‌کند. همچنین اپ «TfWM Tickets» یا «Swift» برای خرید و مدیریت کارت Swift کاربرد دارد.
• پرداخت بلیط: همان‌طور که گفته شد، با کارت Swift می‌توانید پول خود را مدیریت کنید و بلیط‌های دیجیتال بخرید. اگر کارت ندارید، در اتوبوس‌ها می‌توانید با کارت اعتباری معمولی (tap to pay) هم کرایه بپردازید. برای تراموا و قطار، بلیط‌های کاغذی یا اپ موبایل را قبل از سوارشدن تهیه کنید.

توصیه‌ها و نکات ایمنی

• ایمنی شخصی: به طور کلی حمل‌ونقل عمومی در وست میدلندز از نظر ایمنی خوب است؛ یک تیم پلیس ویژه به نام «Safer Travel» بر شبکه حمل‌ونقل نظارت می‌کند . با این حال، مانند هر شهر بزرگی، هوشیاری فراموش نشود. کیف و وسایل شخصی خود را ببندید و از در دست گرفتن آن خودداری کنید . سعی کنید در ایستگاه‌ها و هنگام انتظار در مکان‌های شلوغ و پرنور بایستید . موبایل یا وسایل گران‌قیمت را طوری حمل کنید که در معرض دزدیده شدن نباشد. اگر موردی مانند آزار یا سرقت دیدید، می‌توانید از کمپین «See it, Say it» پشتیبانی پلیس استفاده کرده و پیامک گزارش به ۸۱۰۱۸ ارسال کنید.
• رفتار در وسایل نقلیه: رعایت نوبت سوار و پیاده شدن، ایستادن در نقاط مشخص (و روی نشیمن در اتوبوس‌های دوطبقه) و حفظ رفتار مودبانه مهم است. اگر شب از اتوبوس دوطبقه استفاده می‌کنید، طبقه پایین نزدیک راننده جای امن‌تری است  (طبق توصیه پلیس حمل‌ونقل بریتانیا؛ رفرنس مشابه [26] نشان می‌دهد در لندن نشستن طبقه پایین در شب ایمن‌تر است).
• عبور از قطار و تراموا: هنگام عبور از ریل تراموا حتماً از محل‌های مشخص استفاده کنید، به صدا و چراغ‌های هشدار توجه کنید و زانو و چرخ دوچرخه را از روی ریل‌ها عبور دهید . این نکات ساده موجب جلوگیری از حوادث می‌شود.
• ایستادن در صف و رعایت قوانین: در اتوبوس‌ها و تراموا معمولاً سیستم دریافت بلیط یا دستگاه تیکت‌خوان وجود دارد؛ گاهی لازم است هنگام ورود بلیط الکترونیکی را نشان دهید یا قیمت را تپ کنید. به راهنمای راننده و تابلوها توجه کنید. اگر مشکلی پیش آمد، معمولاً راننده (یا مسئول ایستگاه) کمک می‌کند؛ با او خوش‌رفتاری کنید و سوالات خود را مطرح کنید.

چالش‌های زبانی و فرهنگی

یکی از دغدغه‌های اولیه مهاجران ایرانی، تفاوت زبان و فرهنگ است. ممکن است اسم خیابان‌ها و ایستگاه‌ها را درست تلفظ نکنید. پیشنهاد می‌شود از قبل نام مقصد خود را به انگلیسی بنویسید یا در گوشی ذخیره کنید تا راحت‌تر نشان دهید. راننده‌ها معمولاً شتابزده نیستند و اگر ببینند زبانی بلد نیستید، معمولاً سعی می‌کنند با اشاره یا کلمه‌های ساده راهنمایی کنند. اگر در ایستگاه سردرگم شدید، می‌توانید از مسافران محلی (که گاهی دیگر مهاجران هم هستند) کمک بگیرید.

در برخورد با راننده یا مأمور تراموا، ادبیات ساده و مودبانه مانند “Excuse me” (ببخشید) را فراموش نکنید. اکثر راننده‌ها خوش‌رفتار و صبور هستند. تجربه‌های افرادی که تازه به بیرمنگام آمده‌اند نشان می‌دهد گرچه در روزهای اول ممکن است برای پیدا کردن مسیر و خرید بلیط اضطراب داشته باشند، اما برخورد کلی پرسنل محترمانه است. مثلاً یکی از تازه‌واردان تعریف می‌کرد: «اولین بار که سوار اتوبوس شدم، نمی‌توانستم نام ایستگاه را صحیح تلفظ کنم، راننده با لبخند پرسید کجا می‌خواهی بروی و من با نشان دادن مقصد روی گوشی راهنمایی‌ام کرد». این نوع تجارب نشان می‌دهد کمی صبر و استفاده از ابزارهای کمکی (مثل نقشه و اپ) مشکلات را حل می‌کند.

تجربه‌های عینی مهاجران ایرانی

• اولین روز در شهر: مهسا، دانشجوی تازه‌وارد، می‌گوید: «وقتی روز اول رسیدم و سوار اتوبوس شدم، نگران بودم نتوانم صحبت کنم. راننده خیلی مودبانه یک بلیط روزانه به من داد و به زبان ساده گفت چطور استفاده کنم. فهمیدم اگر مشکلی باشد، کمک‌کننده هستند.»
• استفاده از اپلیکیشن: علی، شاغل در شرکت فناوری، تجربه می‌کند: «در ابتدا گم بودم که چه اتوبوسی بروم. با دانلود اپ NX Bus و TfWM مسیرها را جست‌وجو کردم. دیدن نقشه زنده و زمان‌بندی، اعتمادبه‌نفسم را زیاد کرد. تمام سفرهای هفتگی ام را با کارت Swift ثبت کردم و دیدم دیگر از هزینه با خبرم و نیازی نیست پول نقد داشته باشم.»
• دوچرخه در شهر: می‌ثم یکی دیگر از مهاجران می‌گوید: «وقتی می‌دانستم مسیر کوتاه است، از دوچرخه استفاده کردم. مسیرهای کنار کانال در منطقه شهرک‌های جدید را که مردم محلی پیشنهاد می‌کنند، امتحان کردم. دوچرخه‌سواری با اجازه داشتن مسیر و امنیت کافی، جالب بود. البته زمستان دوچرخه‌سواری سخت می‌شود، ولی در بهار و تابستان خیلی مفید است.»

این داستان‌ها تنها چند نمونه از تجربه‌های مشترک میان مهاجران ایرانی است که نشان می‌دهد با کمی برنامه‌ریزی و استفاده از امکانات شهری، مشکلات اولیه حل می‌شوند. در هر صورت، تحمل مقداری سردرگمی در روزهای اول طبیعی است، ولی به مرور که با مسیرها و نحوه‌ی خرید بلیط آشنا شوید، حمل‌ونقل عمومی به دوست قابل اعتمادی تبدیل می‌شود.

نتیجه‌گیری و توصیه نهایی

آشنایی با حمل‌ونقل عمومی بیرمنگام یکی از کلیدی‌ترین اقدامات برای یک شروع خوب در زندگی جدید است. با یادگیری نحوه استفاده از اتوبوس، تراموا و قطار شهری، شما می‌توانید بدون نیاز به خودروی شخصی در شهر جا‌به‌جا شوید، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید و زودتر با محیط زندگی جدید خو بگیرید. شهر بیرمنگام با داشتن سامانه‌های جدید نظیر کارت Swift و اپ‌های مسیریابی، تلاش می‌کند زندگی را برای تازه‌واردان آسان کند. همچنین امکان استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی در مسیرهای مشخص‌شده، گزینه‌های حمل‌ونقل فعال سالم و کم‌هزینه را در اختیارتان می‌گذارد.

در نهایت، فراموش نکنید که مدیریت مالی نیز بخشی از اقامت در یک کشور جدید است. تبدیل ارز و مدیریت پول نقد در روزهای اول اهمیت زیادی دارد. برای این کار، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات وب‌سایت Sarafi UK استفاده کنید که خدمات تبدیل ارز و مشاوره مالی ویژه تازه‌واردان را ارائه می‌دهد. امیدواریم این راهنما به شما در پیمایش هر چه راحت‌تر در شهر بیرمنگام کمک کند. سفر خوبی داشته باشید!

منابع و مراجع

1. Transport for West Midlands – Journey Planner & Swift Card
2. National Express West Midlands – Bus Information & Tickets
3. West Midlands Metro – Tickets, Routes & Prices
4. West Midlands Railway – Train Services & Tickets
5. Birmingham City Council – Schools, Services & Community Info
6. UKCISA – Student Immigration and Dependants Guidance
7. Office for National Statistics – Birmingham Demographics
8. Safer Travel West Midlands – Travel Safety Information